Alleen al op de kinderboerderijen in ons land komen jaarlijks bijna dertig miljoen bezoekers, waaronder een groot aantal mensen die tot de risicogroepen behoren; de zogenaamde YOPI’s (young, old, pregnant en immunocompromised). Tijdens de lammetjesaaidagen komen er op een schapen- of geitenbedrijf in één weekend soms wel duizend bezoekers. Juist in het voorjaar is zo’n bezoek niet altijd zonder risico, omdat de ziektekiemen die bij kleine herkauwers abortus kunnen veroorzaken, vaak zoönotisch zijn.

Voorzorgsmaatregelen

Als praktiserend dierenarts kunt u schapen- en geitenhouders herinneren aan de juiste voorzorgsmaatregelen. Er zijn géén maatregelen voorhanden die elk risico volledig uitbannen, maar de kans op een infectie kan wel worden gereduceerd door eenvoudige, algemene hygiënische maatregelen zoals handen wassen, afschermen, etc. Voor de risicogroepen wordt afgeraden contact te hebben met drachtige kleine herkauwers.

Als er een diagnose van abortus bij kleine herkauwers is vastgesteld, kunt u gerichte preventieve maatregelen adviseren. In alle gevallen gaat het er niet alleen om de verliezen zo veel mogelijk te beperken, maar om eigenaar, gezinsleden, medewerkers en vooral bezoekers niet in contact te laten komen met zoönotische agentia.

Wettelijke voorwaarden

Behalve op voorzorgsmaatregelen kunt u dierhouders ook wijzen op de wettelijke voorwaarden waaronder het houden van lammetjesaaidagen is toegestaan.

In het kort:

•           Het bedrijf / de locatie is niet Q-koorts besmet (of daarvan) verdacht

•           Alle schapen en geiten op het bedrijf / locatie zijn tijdig gevaccineerd tegen Q- koorts

•           Aflammerende dieren worden volledig afgeschermd van het publiek.

•           Er wordt een register bijgehouden betreffende dekdatum en aflammerdatum

Meldingsplicht abortus

In een recent gepubliceerd overzicht van abortusoorzaken bij schapen in Nederland waren Chlamydia abortus, Campylobacter spp., Toxoplasma gondii, Listeria spp. en Yersinia pseudotuberculosis de belangrijkste. Voor geiten waren dat Coxiella burnetii, Listeria spp., Chlamydia abortus, Toxoplasma gondii en Campylobacter spp. Naast deze agentia kunnen onder andere ook Salmonella spp. en Brucella melitensis abortus bij kleine herkauwers veroorzaken.

Behalve voor Chlamydia abortus geldt voor alle genoemde agentia al bij verdenking een meldingsplicht. Voor Coxiella burnetii en Brucella melitensis geldt dit voor (vee)houders, dierenartsen en onderzoeksinstellingen; voor de overige agentia alleen voor dierenartsen en onderzoeksinstellingen (zie tabel).

Er geldt ook een meldingsplicht voor een afwijkend aantal abortussen bij alle schapen- en geitenhouders (dus ook hobbydierhouders, zorgboerderijen en bedrijven met minder dan 50 melkschapen of melkgeiten). Meldingen kunnen 24 uur per dag, 7 dagen per week worden gedaan bij het klantcontactcentrum van de NVWA, tel. 045 - 546 31 88.

Referenties

Van den Brom R, Lievaart-Peterson K, Luttikholt S, Peperkamp K, Wouda W, Vellema P.

Abortion in small ruminants in the Netherlands between 2006 and 2011. Tijdschr Diergeneeskd 2012 Jul 1; 137 (7): 450-457.

Van der Linden B. Abortion in sheep and goats. Tijdschr Diergeneeskd 2013 Feb 1; 138 (2): 84.


Hygiëneprotocol voor geiten- en schapenbedrijven met een publieke functie

Regeling tijdelijke maatregelen dierziekten

NVWA webdossier meldingsplicht

Tabel meldingsplicht abortus bij kleine herkauwers